Matchfixing, of beter vertaald naar wedstrijdvervalsing is de laatste jaren een belangrijk thema geworden voor de Nederlandse overheid, waaronder de Ministeries van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Dit geeft meteen de zwaarte van het onderwerp aan aangezien het hier een maatschappelijke ondermijning betreft. In dit opiniestuk gaan wij dieper in op de mogelijkheid van matchfixing in de vechtsporten. Is daar überhaupt sprake van? En zo ja, welke vormen zijn er en is er wat tegen te doen? Is het feit of fictie?
Met het behandelen van dit onderwerp is gedegen onder-zoek nodig en dat betekent dat je moet kijken in de literatuur die daar over is geschreven. In 2013 schreven de hoog-leraren prof. dr. T. Spapens, Universiteit van Tilburg en prof. mr. Marjan Olfers, Vrije Universiteit Amsterdam een rapport over dit onderwerp met de titel ‘Matchfixing in Nederland’: de aard en reikwijdte van het probleem, de risico’s en de aanpak. Een gedegen onderzoek dat het probleem helder in kaart brengt en waarbij verschillende sporten, waaronder voetbal, draf- en rensport, tennis, basketbal en boksen onder de loep werden gelegd. Zeker met laatstgenoemde sport is er een raakvlak naar het kickboksen en MMA.
Iedere fan of beoefenaar van het Muay Thai Kickboksen of MMA heeft wel eens zijn of haar bedenkingen gehad bij bepaalde wedstrijden waar veel op het spel stond. Een jury- uitslag, een spontane blessure, een topvechter die plots uit vorm is, een vreemde KO of een vechter die zichtbaar inhoudt tijdens het gevecht. Fronsend en soms mopperend zitten de fans en de kenners dan in het publiek of thuis op de bank naar de wedstrijd te kijken die plotseling een geheel andere wending krijgt en waarbij men een unheimisch gevoel krijgt dat er wat meer aan de hand is. In vele gevallen hoeft dit niets te betekenen. Het kan zijn dat een vechter in slechte vorm is (ziekte, geblesseerd), het is mogelijk dat de jury vanuit hun perspectief een ander beeld heeft van de partij en iedereen kan tegen een ‘lucky punch’ oplopen. Kortom, de verwach-ting hoeft niet overeen te komen met het resultaat van de wedstrijd. Dat maakt de vechtsport ook zo mooi.
Maar desondanks zijn er in de afgelopen jaren meerdere gevechten geweest die op zijn minst de schijn tegen hebben gehad. Wedstrijden waar veel geld mee was gemoeid en waar mogelijk ook TV-rechten en zelfs gokbelangen mee zijn gemoeid. Je moet dan niet uitsluitend kijken naar de wedstrijd an sich, maar ook naar de opmaat naar het gevecht en de reali- stische winstkans van de vechters. Eerdergenoemde hoog-leraren, waarvan prof. mr. Marjan Olfers, landelijk wordt gezien als een autoriteit, definiëren matchfixing als volgt: ‘matchfixing betreft de manipulatie van de uitkomsten van sportwedstrijden door op oneigenlijke manieren het verloop of de uitkomst van een competitie of specifieke gebeurte- nissen daarbinnen (zoals individuele wedstrijden of gebeurte- nissen tijdens wedstrijden) te bepalen met het doel om een voordeel voor zichzelf (of organisatie) of voor anderen te bereiken en de onzekerheid van de uitkomst van de wedstrijd of de competitie op te heffen’.
In het Nederlandse strafrecht geldt immers het begrip onschuldpresumptie, simpel vertaald: het uitgangspunt dat een verdachte niet hoeft te bewijzen dat hij onschuldig is. Het uitgangpunt is onschuld, de overheid moet bewijzen dat de verdachte schuldig is.
En daar ligt nu de kern van het probleem. Indien er afspraken gemaakt worden zijn deze zeer geheim en de kring van de be-trokkenen zal zo klein mogelijk worden gehouden. Immers, als iemand ‘uit de school klapt’ zijn alle betrokkenen mogelijk strafbaar. Alleen afgeluisterde telefoongesprekken, een on-dertekende verklaring of film/videobeelden zouden kunnen bijdragen tot bewijs. Bepaalde geldstromen zouden onder- steunend kunnen zijn, maar iedereen weet dat dit soort zaken niet giraal geregeld worden. Een dikke envelop is gemakkelijker.
Bij matchfixing denkt men meteen aan grote gokwinsten. Zoals eerdergenoemde hoogleraren het al aangeven hoeft dat in de praktijk niet zo te zijn. Men kan ook aan termijn- politiek doen. Een vechter moet bijvoorbeeld een wedstrijd winnen om in een volgend gevecht voor de titel te mogen gaan. Risico’s moeten dan uitgesloten worden. Op papier wint dan ook de vechter die in principe ook al favoriet was, alleen wordt uitgesloten dat hij tegen te veel weerstand zal oplopen. Goktechnisch gezien is daar weinig winst te behalen maar het publiek wordt genept omdat er géén sprake is van een serieus gevecht. Degene die moest winnen gaat schadevrij naar de pu- blicitair en financieel belangrijke volgende wedstrijd. Vechters kunnen op deze manier ‘gebracht’ en ‘gemaakt’ worden.
Maar is er dan ook sprake van matchfixing als men een ge-vecht organiseert waarbij de winstkans 80%-20% is? Nee! Je kan hoogstens spreken over een mismatch, maar er zijn geen afspraken gemaakt onderling. Beiden vechten voor wat zij waard zijn en één van beiden, degene met 80% winstkans, heeft dus statistisch gezien een grotere kans om te winnen. Het publiek en met name de kenners kunnen van te voren al weten dat hier sprake is van een oneerlijk gevecht en daar zelf hun conclusies uit trekken. Bijvoorbeeld een totaal on- interessante wedstrijd en daar geen kaartje voor kopen.
Het gaat er in de kern om of het publiek willens en wetens voor de gek wordt gehouden. Iedereen die naar een WWF wrestlingpartij zit te kijken weet dat deze gevechten geënsce- neerd zijn. Het is een vorm van theater waarbij van te voren vast staat wie gaat winnen. De ‘vechters’ zijn zonder meer atleten, maar werken met een van te voren afgesproken scenario. Maar bij serieuze sporten zoals boksen, kickboksen en MMA mag dit niet gebeuren. Het publiek koopt een (duur) kaartje in de veronderstelling dat er niet door partijen onder-ling ergens op een hotelkamer afspraken zijn gemaakt. Met de grote financiële belangen die er tegenwoordig in de vechtsport een rol spelen is het niet ondenkbaar dat dit wel gebeurt.
Zeker als je superkampioenen van verschillende disciplines tegen elkaar laat vechten. Puur omdat dit commercieel een enorme impact heeft. Kampioenen die in hun eigen sport jarenlang onverslaanbaar zijn en dan plotseling tegen een fenomeen uit een andere discipline in de ring staan omdat het affiche zo mooi is en de media er vol op gaat. Geld ver-goed dan veel. Zelfs reputatieschade, al kan je altijd zeggen dat dit niet jouw spelletje was en dat je graag een rematch wil met jouw regels. En weer kan de media volledig losgaan: kassa voor de tweede keer!!
Het grote geld zorgt voor grote belangen. Het lijkt mij duidelijk dat een tijdens een vechtsportgala in bijvoorbeeld Lutjebroek waar 500 mensen komen matchfixing geen rol speelt. Oké, hoogstens een mismatch omdat men de plaatselijke held graag ziet winnen. Maar als de TV en andere media een rol gaan spelen is het goed om als vechtsportliefhebber wel scherp te blijven. Goedgelovigheid is een mooie eigenschap, maar het is altijd goed om de context van een gevecht mee te nemen in de beoordeling. Welke belangen spelen er op de achtergrond een rol? Welke partijen profiteren er bij een bepaalde uitslag?
Kortom, matchfixing is van alle tijden en speelt een rol in alle sporten waarbij de financiële belangen groot zijn. De bewijs-baarheid is uitermate moeilijk, zo niet onmogelijk. Daarom moet men positief kritisch de gevechten blijven volgen zonder paranoïde te worden en ieder gevecht in twijfel te trekken. Nederlanders staan bekend als een nuchter volk. Bekijk de wedstrijden dan ook met een frisse blik en gezond verstand. Laat je niet in de maling nemen.
